1. Wystawa plenerowa "Mikroświat"plac przed wejściem głównym (zachodnim) i plac przed wejściem bocznym (wschodnim - od strony Uzdrowiska Cieplice)
Przed wejściem do Muzeum, jak przystało na Jelenią Górę, gości wita chrząszcz jelonek rogacz (Lucanus cervus). W przyrodzie owad ten (bez żuwaczek) osiąga długość 6 cm i należy do największych chrząszczy w Polsce. Cieplicki okaz, wykonany przez firmę WAGNER 3D Trójwymiarowe Obiekty Reklamowe, bez żuwaczek mierzy 190 cm i jest z pewnością największym przedstawicielem swego gatunku na świecie.
Drugim powiększonym owadem jest mrówka rudnica (Formica rufa). Model przedstawia robotnicę, której naturalne rozmiary ciała to ok. 1 cm. Mrówka ta należy do organizmów bardzo pożytecznych, ponieważ jej dietę stanowią w przeważającej części szkodliwe dla drzewostanów owady i ich larwy. Pełni również funkcję służby sanitarnej lasu, usuwając szczątki martwych zwierząt.Model mrówki dla naszego Muzeum wykonała firma M PRO Art z Legnicy.
Trzecim powiększonym owadem jest biedronka siedmiokropka (Coccinella septempunctata). Naturalne rozmiary biedronki siedmiokropki to zaledwie 5-8 mm długości. Charakterystyczne półkoliście wypukłe ciało i siedem czarnych kropek na czerwonych pokrywach skrzydeł sprawiają, że nawet dzieci nie mają kłopotu z jej rozpoznaniem. Ubarwienie siedmiokropki jest ostrzeżeniem dla drapieżników o tym, że nie nadaje się ona do zjedzenia.
Kolejnym powiększonym owadem jest modliszka zwyczajna (mantis religiosa), której dorosłe osobniki mierzą 4-7 cm. Charakterystyczna postawa, jaką przyjmuje ten owad jest strategią polowania. Zlewając się barwą z otoczeniem, wyczekuje nieruchomo na swoje ofiary - owady i pająki, aby gdy się zbliżą, błyskawicznie chwycić je swoimi silnymi przednimi odnóżami (tzw. nogi rozbójnicze).
Przed wejściem do Muzeum znajdują się także trzy powiększone modele ślimaków: wstężyka ogrodowego (Cepaea hortensis), pomrowa wielkiego (Limax maximus) i ślimaka winniczka (Helix pomatia).
Złotka jasnotowa (Chrysolina fastuosa) Złotki (Chrysolina spp.), które należą do rodziny stonkowatych (Chrysomelidae), posiadają piękne metalicznie zabarwione pancerzyki, mieniące się w słońcu zielonymi, niebieskawymi i purpurowymi odcieniami. Niewielka, osiągająca ok. 6 mm długości złotka jasnotowa jest gatunkiem pospolitym na terenie całej Polski. Owad ten preferuje rosnące na wilgotnych stanowiskach rośliny: poziewniki (Gaelopsis), mierznicę czarną (Ballota nigra) i jasnoty (Lamium). Żerujące dorosłe osobniki spotyka się głównie wiosną. Larwy posilające się tym samym pokarmem kumulują zawarte w nim związki, co wyklucza je z menu drapieżników.
Biegacz skórzasty (Carabus coriaceus) Matowo-czarny chrząszcz z rodziny biegaczowatych (Carabidae), jeden z największych krajowych gatunków owadów osiągający długość 3-4 cm. Najliczniej występuje w dużych kompleksach leśnych, preferując szczególnie lasy mieszane, ale można go spotkać również w ogródkach. Jest aktywny nocą kiedy to jako drapieżnik poluje na różne bezkręgowce: larwy owadów, ślimaki czy dżdżownice. W obliczu zagrożenia chrząszcze biegaczowate z rodzaju Carabus spryskują napastnika drażniącym i śmierdzącym organicznym kwasem masłowym. Ten bardzo pożyteczny i okazały chrząszcz objęty jest w Polsce częściową ochroną gatunkową.
Są to eksponaty (modele) powstającej ekspozycji plenerowej, na której prezentowane będą zwierzęta i rośliny w dużym powiększeniu.
2. Wystawa stała plenerowa uli pt. “Pasieka Karkonoska” na posesji Muzeum przed wejściem głównym.
3. Wirydarz klasztorny
Specjalną i wyjątkową ekspozycją plenerową Muzeum Przyrodniczego w Jeleniej Górze jest odtworzony w 2013 roku wirydarz prepozytury w Cieplicach klasztoru cysterskiego w Krzeszowie.
Wirydarze były najważniejszym miejscem konwentu. Te klasztorne dziedzińce ogrodowe łączyły świat duchowy z ziemskim dlatego były sercem klasztoru. Zakładano je na planie kwadratu lub prostokąta. Według reguły benedyktyńskiej wirydarz miał równe boki o długości około 30 m. Geometryczny podział i wytyczanie ścieżek miały wymiar symboliczny i religijny. Były to cztery ścieżki po obwodzie i cztery ułożone osiowo (prostopadle do siebie lub po przekątnej), schodzące się w środku gdzie znajdował się punkt centralny, a w nim ustawiano studnię, rzeźbę, fontannę lub drzewo. Cystersi twierdzili, że wirydarz założony na planie "ad quadratum" przypominał symbolicznie o czterech rzekach w raju, czterech ewangelistach i czterech cnotach kardynalnych. W kwaterach między ścieżkami sadzono krzewy, kwiaty lub zioła. Taki zamknięty ogród, starannie utrzymany i obsadzony wybraną z góry roślinnością wyobrażał utracony raj. Panowała tu cisza i spokój, dające zakonnikom możliwość kontemplacji, medytacji i spokojnej modlitwy a jednocześnie uniesienia, ascezy i pokuty. Wirydarze klasztorne dały początek późniejszym ogrodom botanicznym. Cieplicki wirydarz jest jedynym przykładem takiego założenia ogrodowego w całej Kotlinie Jeleniogórskiej.
4. Stała prezentacja malowideł naściennych, na parterze Muzeum, przedstawiających fragmenty z żywota św. Bernarda z Clairvaux, pt. „Barokowe freski w cieplickiej prepozyturze klasztoru cysterskiego w Krzeszowie fundacji opata Bernarda Rosy z 1689 roku”.
W trakcie remontu i adaptacji Zespołu poklasztorengo w Cieplicach, w latach 2010-2012, zostały odkryte i częściowo zrekonstruowane freski, powstałe w 2 poł. XVII wieku. Na parterze obiektu znajduje się cykl malowideł hagiograficznych poświęcony św. Bernardowi z Clairvaux. Część muzealna obejmuje tylko połowę cyklu (23 epizody z życia świętego). Pozostałe elementy cyklu, jeszcze nie odkryte, zajmują korytarz parteru Kolegium Pijarów w Jeleniej Górze-Cieplicach. Znajdujące się w Muzeum przedstawienia zajmują partie ścian po obu stronach korytarza od wysokości podnad dwóch metrów. Dla lepszego ich wyeksponowania zainstalowane zostały osobne reflektory.
Zleceniodawcą wykonania fresków w budynku klasztornym prepozytury w Cieplicach był Opat Bernard Rosa z cysterskiego klasztoru w Krzeszowie. Do wykonania fresków zatrudnił prawdopodobnie trzech malarzy związanych wówczas z klasztorem w Krzeszowie. Byli to nieznany malarz z Vrchlabi z synem oraz Sigismund Leistritz (1642-1723), który był marmoryzatorem. Swoje dzieło wykonali oni w latach 1687-1689. Zastosowali technikę fresku mokrego z użyciem farb klejonych.
5. Wystawa stała pt.: "Naturalny skarbiec Karkonoszy i Kotliny Jeleniogórskiej" (parter)
Ekspozycja geologiczna przedstawia fascynujący świat skał i minerałów Dolnego Śląska, a przede wszystkim okolic Karkonoszy i Kotliny Jeleniogórskiej.
Na wystawie zaprezentowano odmiany granitu karkonoskiego oraz występujące w nim minerały, głównie pochodzące z żył kwarcowych i pegmatytów. Zobaczymy tu m.in. efektowne kwarce dymne, ametysty czy kamienie księżycowe. W skałach metamorficznej osłony granitu, np. w skarnach i łupkach łyszczykowych, widoczne są z kolei granaty czy rzadki wollastonit. Kolejna gablota zaprowadzi nas w tajemniczy świat jaskiń, gdzie prezentowane są nie tylko różnorodne formy naciekowe, ale również żyjące w obiektach podziemnych organizmy, w tym nietoperze i pająki sieciarze jaskiniowe. Agaty to z kolei wizytówka Pogórza Kaczawskiego i Izerskiego, gdzie występują najpiękniejsze okazy tego minerału w Polsce. Poza przeciętymi i wypolerowanymi agatami, zobaczymy tu również wulkaniczne skały, w których one powstają. Ostatnia gablota prezentuje minerały występujące w kopalniach Lubińsko-Głogowskiego Zagłębia Miedziowego. Są tu zarówno minerały rudne, jak i wtórne, tworzące się na ścianach i stropie nieczynnych wyrobisk górniczych.
Na uwagę zasługują także duże granitowe głazy o wygładzonej powierzchni. Są to graniaki, które swój intrygujący kształt zawdzięczają działalności wiatru niosącego drobiny piasku w warunkach peryglacjalnych, czyli zimnego klimatu.
6. Wystawa stała pt.: "Historia Cieplic, klasztoru i uzdrowiska" (parter)
Ekspozycja historyczna, którą podzielono na dwie części.
W pierwszej przedstawiono Cieplice, od ich legendarnego powstania, najważniejsze obiekty m.in.: kościoły, pałac Schaffgotschów, Park Zdrojowy, Park Norweski z tzw. Pawilonem Norweskim oraz sławną na Śląsku Szkołą Snycerstwa.
W drugiej części zaprezentowano, w skrótowej formie, dzieje uzdrowiska i klasztoru cystersów. Nieudane fundacje piastowskich książąt śląskich Bolesława II Rogatki i Bernarda lwóweckiego, oraz udaną fundację Gotsche II Schoffa. Wybitnych opatów klasztoru w Krzeszowie, którzy przyczynili się do świetności cieplickiej prepozytury i prowadzonego przez nich uzdrowiska. Wybitne osobistości, które odwiedziły Cieplice i korzystały z zabiegów balneologicznych.
7. Wystawa stała pt.: "Schaffgotschowie i ich zbiory"
Ekspozycja przedstawia dzieje Schaffgotschów na przykładzie najważniejszych przedstawicieli tego zasłużonego dla Śląska rodu: Gotsche II Schoffa, twórcy potęgi i znaczenia Schaffgotschów; Hansa Ulryka Schaffgotscha, męża śląskiej księżniczki piastowskiej Barbary Agnieszki, ściętego za zdradę w 1635 roku; Krzysztofa Leopolda Schaffgotscha, uczestnika bitwy pod Wiedniem w 1683 roku; Johanna Antona Schaffgotscha, twórcy fideikomisu chojnickiego, twórcy Biblioteki Majorackiej i bogatych zbiorów historycznych, budowniczego Uniwersytetu Wrocławskiego; Leopolda Gotarda Schaffgotscha, kiedy przeniósł Bibliotekę do Cieplic; Fryderyka Gotarda Schaffgotscha, ostatniego własciciela cieplickiego majątku.
8. Wystawa stała pt.:"Pszczoły i ludzie"
Od początku wspólnego funkcjonowania owadów i ludzi aż do dzisiaj, istnieją między nimi te same relacje. Owady przynoszące człowiekowi straty, określa on mianem szkodników i pasożytów. Inne, dające korzyści, są dla niego pożyteczne. Hodowle pszczół znane były już 4 tys. lat p.n.e. w Egipcie, a ponad 3 tys. lat p.n.e. hodowle jedwabników morwowych w Chinach.
Już w IV wieku p.n.e. w Efezie wybijano na monetach wizerunek pszczoły jako symbol miasta i jego boginię. (Efez był jednym z dwunastu miast nazywanych przez starożytnych Greków Jońskimi - teren obecnej Turcji).
Miód jako naturalny produkt spożywczy, słodki, wysokokaloryczny, konserwujący i leczniczy znajduje zastosowanie od wielu tysięcy lat.
W zapiskach sumeryjskich sprzed 4 tys. lat zalecano miód jako produkt odżywczy i leczniczy. Hipokrates, uważany za ojca medycyny (V w. p. n. e.), stosował miód w sporządzaniu maści, słodzeniu wywarów ziół. Jego uczniowie opracowali ponad 300 recept z miodem.
Starożytni Grecy spożywali duże ilości miodu. Uważali, że zapewnia im siłę, zdrowie, długowieczność. Miód ceniony był także w Egipcie. Przez wiele wieków miód był produktem do słodzenia oraz do wytwarzania napojów alkoholowych. Nasz kraj ma bardzo długą tradycję w produkcji miodu pitnego.
9. Wystawa stała pt.:"Rogi i poroża"
Pierwsza część największej i najnowocześniejszej w Polsce wystawy ornitologicznej, na której zaprezentowano ogólne informacje: o ptakach i ornitologii, pochodzeniu ptaków, typach gniazd, wyeksponowano jaja różnych gatunków ptaków oraz powiększone modele jaja ptasiego (budowę wnętrza i ptak przed wykluciem).
Ptaki mórz północy
Trzecia część wystawy, przedstawiała ptaki różnych stref klimatycznych świata w ich naturalnym środowisku (gabloty w typie dużych dioram).
Ekspozycja wzbogacona jest prezentacjami multimedialnymi z dodatkowymi informacjami.
Wystawa dofinansowana ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej we Wrocławiu.
11. Wystawa stała pt.: "Tajemniczy świat grzybów" (pierwsze piętro)
Jedna z nielicznych w Polsce ekspozycji przedstawiających tajemnicze organizmy jakimi są niewątpliwie grzyby. Składają się na nią: gablota prezentująca ciekawe gatunki grzybów, diorama prezentująca grzyby występujące w lesie, powiększone modele grzybów oraz działania Hugo Seydla, prezesa RGV, który na początku XX wieku, przyczynił się do znajomości gatunków i wykorzystywania grzybów w celach konsumpcyjnych na terenie Karkonoszy.
12. Wystawa stała pt.: "Niesamowity świat owadów" (pierwsze piętro)
Największa w regionie ekspozycja entomologiczna, na której w nowoczesny sposób przedstawiono informacje na temat: samej entomologii, różnorodności gatunków owadów i ich nieograniczonych wręcz umiejętności przystosowawczych do każdego niemal środowiska, piękno motyli i chrząszczy, wykorzystania owadów przez człowieka (pszczoły miodne, jedwabniki, czerwce itp.).
Na wystawie wyeksponowano powiększone modele owadów i plastra miodu, a także ule i urządzenia pszczelarskie.
Ekspozycja wzbogacona jest prezentacjami multimedialnymi z dodatkowymi informacjami.
Wystawa dofinansowana ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej we Wrocławiu.
13. Wystawa stała pt.: "Taki był Skarbiec Śląska" (pierwsze piętro)
Jedyna tego typu ekspozycja w regionie i jedna z nielicznych w Polsce, zbudowana na zasadzie rekonstrukcji dawnego wnętrza wystawienniczego w Bibliotece i Muzeum Schaffgotschów, tak jak wyglądało ono na początku XX wieku. Zgromadzono tu obiekty, nie wywiezione z Cieplic w latach 1945-1952. Wystawa przypomina nieco dawne gabinety osobliwości, które z czasem przekształciły się w prawdziwe sale muzealne.
Ekspozycja wzbogacona jest prezentacjami multimedialnymi z dodatkowymi informacjami.
14. Tymczasowa wystawa stała pt.: "Ssaki Eurazji" (dla grup zorganizowanych, udostępniana po wcześniejszym umówieniu)
Ekspozycja zorganizowana na poddaszu Muzeum, na którą składają się duże preparaty dermoplastyczne np. żubr, tygrys, dzik. Wystawa będzie czynna w tym miejscu do momentu zbudowania tu dużej ekspozycji w formie dioram.